مراحل تصمیم گیری:
تصمیم گیری یک فرآیند چند مرحله ای است. اگر چه ماهیت تصمیم بر فرآیند و مراحل تصمیم گیری موثر است، با این حال تصمیم گیری به طور کلی در چند مرحله عمده قابل تقسیم بندی است.
مرحله اول:تبیین ابعاد مساله
این مرحله در بسیاری از منابع به عنوان تعریف مساله معرفی شده است. با این حال عقیده بر این است که تعریف و شناسایی مساله اولین گام مهارت حل مساله است، از واژه تبیین ابعاد مساله استفاده شده است تا کمی تفکیک بین این دو مهارت در نظر گرفته شود. در این مرحله ابعاد مساله ای که قرار است برای رفع آن تصمیم گیری شود مورد بررسی قرار می گیرد. در حقیقت تا مساله ای وجود نداشته باشد، نیازی به تصمیم گیری وجود ندارد. تصمیم گیری زمانی مفهوم می یابد که مساله ای وجود داشته باشد که در پی یافتن راه حل برای رفع یا بهبود آن باشیم. شناخت کامل مساله نقش مهمی در تصمیم گیری مناسب دارد.
مرحله دوم: تعیین و وزن دهی معیارها
این مرحله مشخص می کنیم برای انتخاب راه حلها از چه معیارهایی باید استفاده کرد و میزان تاثیر هر یک از معیار ها در تصمیم گیری چقدر است. تعداد و تنوع معیارها به ماهیت تصمیم بر میگردد. برای تصمیمات ساده یک یا چند معیار ساده کفایت می کند ولی برای تصمیمات مهم و اثر گذار معیارهای متنوع تر و پیچیده تری نیاز است. زمانی که تعداد و تنوع معیارها افزایش می یابد ضرورتا باید بدانید که کدام معیارها مهمتر هستند و چقدر.
مرحله سوم: شناسایی راه حلها
در این مرحله فهرستی از راه حلهای مختلف تهیه می شود. این لیست ضرورتا نباید مکتوب شود و میتواند صرفا در ذهن تصمیم گیرنده باشد. با این حال هر چه اهمیت و رسمیت تصمیم گیری افزایش می یابد، نوشتن راه حلها اهمیت بیشتری می یابد. در این مرحله رویه های مختلفی وجود دارد. گاهی اوقات فقط به راه حلهای معقول و عملی اکتفا می شود. ولی برخی از مواقع تلاش می شود ابتدا با روش بارش افکار و طوفان فکری، تمام راه حلهای معقول و حتی نامعقول لیست شود، سپس ابعاد مختلف آنها بررسی شود و بهترین راه حل انتخاب شود. عموما روش دوم با خلاقیت بیشتری همراه است و می تواند به راه حلهایی بدیع تری منجر می شود.
مرحله چهارم: ارزیابی راه حلها و انتخاب بهترین گزینه
در این مرحله بر اساس دستاورد مرحله دوم و سوم تلاش می شود گزینه های پیش رو بررسی شود و بهترین گزینه انتخاب شود. هر چه دقت فرد یا تیم تصمیم گیری در شناسایی معیارها و راه حلها بیشتر باشد، نتیجه بدست آمده در این مرحله مفید تر است. باید توجه داشت که در انتخاب بهترین راه حل زمان و مکان نقش مهمی دارد.
آنچه امروز راه حل مناسبی به نظر می رسد ممکن است فردا راه مناسبی نباشد. انتخاب بهترین راه حل گاهی اوقات صرفا یک قضاوت ذهنی است ولی هرچه اهمیت تصمیم و رسمیت آن افزایش یابد، ضرورت استفاده از ابزار های کمکی برای تصمیم گیری بیشتر می شود. استفاده از رویکردهای پژوهش عملیاتی، نرم افزار های خبره و شبیه سازی نمونه ای از ابزار های تصمیم گیری هستند که در مواردی که تعداد راه حلها زیاد و معیارهای تصمیم گیری پیچیده باشد کاربرد پیدا می کنند. با این حال همیشه باید به یاد داشت حتی استفاده از پیچیده ترین ابزار کمکی نمیتواند اهمیت مغز متفکر انسانی را تصمیم گیری مناسب نا دیده بگیرد.
برای مطالعه بیشتر انواع روشهای تصمیم گیری را ببینید.
