عاطفه، آگاهی از تغییری مشخص در احساس درونی است. عواطف در کودکان با بزرگسالان متفاوت است. نوزادان در بدو تولد می توانند برخی از عواطف را درک کنند، مانند پاسخ به درد، سرما و گرسنگی یا با حرکاتی همچون بستن چشمها، تپش قلب و گریه. کودکان ضمن رشد می توانند عواطف جدیدتری تجربه کنند. آنان به تدریج می آموزند در مواجهه با موضوعات یا افراد آشنا با افزایش حرکات دست و پا و خنده و غان و غون کردن واکنش نشان دهند.

انواع عواطف کودک

یکی دیگر از عواطفی که در فاصله ۱۲-۷ ماهگی کودکان با آن مواجه می شوند، ترسهای تازه است. علت این ترس ها می تواند پیشرفت در حافظه و یادآوری باشد. در این دوران موضوعات آشنا گاهی علاقه کودک را به خود جلب می کند و او را می خنداند. با این حال این موضوعات گاهی کودک را دچار بلاتکلیفی می کند. کودکان در مواجهه با پدیده غیرمنتظره بیشتر احتمال دارد بترسند تا مواجهه با پدیده قابل پیش بینی.

مفهوم دیگر در عواطف شیرخوارگان؛ که در ۱۲-۶ ماهگی بروز می کند؛ غریبی کردن است. غریبی کردن اضطراب در رویارویی با افراد غریبه است. البته کودکان همیشه با ترس با غریبه ها برخورد نمی کنند. در واقع نوع برخورد بزرگسال غریبه روی چگونگی واکنش کودک اثرگذار است. در صورتی که غریبه برخورد آرامی با او داشته باشد، آرام حرف بزند و کم کم با او شروع به بازی کند، احتمال ترسیدن کودک کمتر است. اگر غریبه به تندی به طرف او برود، خیلی ساکت یا خیلی پر سر و صدا باشد و بخواهد او را بغل کند، به احتمال زیاد کودک دچار ترس می شود.

ترس از جدایی مفهوم دیگری است که بین ۱۲-۷ ماهگی ظاهر می شود. اوج این احساس در ۱۸-۱۵ ماهگی است و بتدریج کاهش می یابد. در حقیقت توانایی پیشگویی آینده است که سبب ترس کودک از جدایی می شود. در چنین حالتی کودک ممکن است با خودش فکر کند که حالا چه می شود؟ آیا مادرم برمی گردد؟ چه می توانم بکنم؟ اگر کودک نتواند به این سوالها پاسخ دهد، ممکن است با گریه واکنش نشان دهد. البته اگر بتواند آینده را پیش بینی کند مثلاً اینکه مادرش به زودی برمی گردد و برای او چیزی می آورد، ممکن است بخندد. کودک از ۸ ماهگی به بعد به دلیل این که می تواند چیزهای جدیدی را پیشگویی کند، می خندد.

لبخند یکی از دلپذیرترین عواطف و حالات چهره کودک شیرخوار است. در ۲ ماهگی کودک در واکنش به محرکهای مختلف بخصوص با دیدن چهره و صدای انسان لبخند می زند. صدای مادر در طول دو ماه اول زندگی به مراتب بیشتر از صدای بلند مردانه به چهره کودک لبخند می نشاند. بعد از ۶ هفتگی، چهره بیشتر از صدا برای کودک اثرگذار خواهد بود.

برای مطالعه بیشتر در این زمینه ابعاد و مراحل رشد کودک، رشد جسمانی کودک و رشد شناختی کودک را ببینید.